شناسه DOI یک کد بشکل اعداد/الفبایی برای هر اثر منتشر شده استانداری است (انواع مقاله، کتاب، کتابچه، مجلات، تصاویر، نرم افزارها و…) که مخصوص و منحصر به همان اثر بوده و توسط آژانس ثبت نام بنیاد بین المللی DOI، برای شناسایی محتوا و دسترسی به لینک آن اثر در اینترنت، اختصاص داده می‌شود. این کد دائمی بعنوان مهر تاییدی بر اعتبار آن اثر محسوب می‌شود.
استفاده از این کد موجب افزایش اعتبار مقاله و در پذیرش مجلات بین المللی سختگیر بسیار کمک کننده خواهد بود.
کد DOI در سال ۱۹۹۶ توسط سازمان پیشبرد تحقیقات ملی آمریکا CNRI طراحی شده و هم اکنون تحت نظارت International DOI Foundation اداره می‌شود.
شناسه DOI توسط سازمان بین‌المللی استاندارد سازی ISO نیز جهت شناسایی اسناد الکترونیکی مورد شناسایی و تأیید قرار گرفته است.
DOI بر خلاف URL، محتوای مورد نظر را مستقل در نظر گرفته و آن را معرفی می‌کند تا اینکه محل انتشار آن را ذکر کند.
URL ممکن است در اینترنت تغییر کند، اما DOI ثابت خواهند ماند و در واقع این شناسه برای هر محتوای اینترنتی منحصر بفرد و مستقل صادر می‌شود. بنابراین این شناسه دیجیتال نسبت به URL از ثبات بیشتری برخوردار است.
این کد می‌تواند شامل اطلاعات جزئی در مورد آن محتوای مورد نظر همچون، تاریخ انتشار یا تعداد صفحه نیز باشد و به عنوان شناسه دیجیتالی مقالات، شناسه ایست که از طرف سایت DOI در اختیار مطالب آنلاین در اینترنت قرار می‌گیرد.
در این بین مقالات علمی بیشترین بهره را از این شناسه می‌برند.
شرکت اصلی DOI با 10 شرکت زیر مجموعه کار می‌کند و هرکدام از این شرکت‌ها، وظیفه تخصیص DOI را به موارد خاصی بر عهده دارند.
به عنوان مثال DataCite وظیفه تخصیص کدهای دیجیتالی به دیتاهای آنلاین در اینترنت را برعهده دارد و CNKI وظیفه تخصیص کد به موارد علمی منتشر شده در کشور چین را دارد.
تخصیص شناسه DOI به مقالات علمی در مجلات معتبر
در این بین شرکت Crossref وظیفه تخصیص شناسه DOI به مقالات علمی دنیا که در مجلات معتبر چاپ می‌شوند، را برعهده دارد. این شرکت با صدور نزدیک به 80 میلیون کد به مقالات علمی سهم عظیمی در علمی سنجی در دنیا را ایفا می‌نماید.
اعتبار سنجی DOI
شرکت Crossref ناشرین مقالات علمی را ملزم به استفاده از کدهای استاندارد XML برای اخذ DOI می‌نماید و از این طریق سرویس‌های زیادی را برای مقالات و مجلات فعال می‌نماید.
اگر شناسه DOI از مسیری غیر از روش XML استاندارد اخذ گردد، سرویس‌های Crossref برای آن مقاله فعال نخواهد شد.
برای اطمینان از اینکه DOI صحیح ثبت شده است، نیاز دارید که کد مربوطه را در سایت صفحه جستجو سایت Crossref سرچ نمایید.
اگر DOI به روش صحیح ثبت شده باشد با جستجوی آن در این سایت به تمامی اطلاعات مقاله دست خواهید یافت، اما برای کدهای نامعتبر هیچ اطلاعاتی نمایش داده نمی‌شود.
شناسه DOI به‌عنوان وثیقه غیر کریپتویی
برای استفاده از شناسه منحصر به فرد DOI به‌عنوان وثیقه غیر کریپتویی چند نکته حائز اهمیت است.
بحث متمرکز بودن سیستم احراز کد است، که می‌بایست ارزیابی شود و موضوع غیرمتمرکز سازی آن بررسی گردد. همچنین با توجه به اینکه این کد برای کتاب‌ها نیز ایجاد می‌شود و کتاب تیراژ بیش از ١ نسخه دارد، جهت بهره‌مندی صاحب اثر (نویسنده) یک کد یکتا و منحصر به فرد دیگر در کنار این کد استفاده شود که موضوع چالش برانگیز قضیه است.
همتای این کد در موضوع کتاب و سایر محتوا با قابلیت دیجیتال، کدهای یکتای دیگری نیز وجود که در مجالی دیگر به آنها می‌پردازیم.
این مطلب به عنوان یک رشته توییت با نام شناسه DOI چیست؟ در Jun 19, 2021 در توییتر منتشر کردم و اکنون جهت آرشیو در بخش سایر مطالب با تصحیح و بروزرسانی باز نشر شد.
